Motor yağı, motorun çalışmasına, uzun ömürlülüğüne etki etmesi dolayısıyla, kullanıcılar özen gösterdiğinde karşılığını performans olarak geri alacakları önemli bir malzemedir. Piyasada birçok farklı kalitede ve fiyatta yağ mevcut olsa da bunlar arasından yalnızca bazıları tercih edilmeye uygundur. Motor yağını insana can veren kana benzetmek yanlış olmayacaktır.
Aracınız ne zaman ihtiyacınız olsa elinizin altında ve bir şekilde çalışıyor. Ancak hiç düşündünüz mü etkili çalışmasını sağlayan nedir? Peki yapıldığında ve yapılması gerekip yapılmadığında motorunuzun ömrünü bitiren şeylerin ne olduğunu biliyor musunuz? Bu sorunun birçok cevabı var ama motorunuzun ömrünü uzun tutmak adına tamirciye veya servise düşenden hariç size de düşen bazı sorumluluklar var. Motorunuzun yağı da bunlardan bir tanesi.
Öncelikle motor yağının 3 amacı vardır:
• Motordaki sıcaklığı dengelemek
• Sürtünmeyi azaltarak aşınmamayı sağlamak
• Motoru temizlemek
Şimdi bu maddeleri açmak gerekirse, motor bilindiği üzere küçük küçük birçok farklı parçadan oluşmakta ve her ne kadar bu parçalar üretilirken mikron seviyesinde hassasiyet gözetilse de, molekül yapıları kusursuz mükemmellikte olamamaktadır. Bahsi geçen motor parçaları çalışırken birbirlerine güç uyguladıklarından genel sıcaklıkları artmaktadır. Ayrıca motorda yanma işlemi gerçekleştiği için parçalar üzerindeki sıcaklık doğal olarak artmaktadır. Motor tasarımcıları parçalarda artan bu sıcaklığı düşürmek için harici bir çözüm üretmek durumundadır ve bu çözüm de temiz ve kaliteli olmak şartıyla motor yağları elemanıdır.
Sürtünme de özet olarak hareket halindeki parçaların birbirlerine direnç göstermeleridir. Bir tarafta güç uygulayan motor parçası veya dişlisi, diğer tarafta da sabit duran diğer motor parçası/dişlisi karşılaştığında, hareketin meydana gelebilmesi için kuvvet uygulayan tarafın daha üstün gelmesi gerekir. Her bir parçanın birbirine direnç göstermesi sonucunda hareketli parçalar zamanla birbirlerini aşındırmaktadırlar. Üç farklı tipte sürtünme bulunmaktadır; bunlar kuru sürtünme, yarı sıvı sürtünme ve sıvı sürtünmedir. Anlaşılacağı gibi kuru sürtünme motor parçalarının en çok zarar gördüğü sürtünme tipiyken sıvı sürtünme ise mekanik aksamın en rahat çalıştığı sürtünme şeklidir. Bu noktada yağlama devreye girmektedir ki mekanik aksamın çalışması esnasında sürtünme azaltılmış olsun. Motor yağı seçimi bu bakımdan önem arz etmektedir.
Kullanıcıların bilmesi gereken önemli bir nokta da araba ilk çalıştırıldığında hemen harekete geçilmemelidir. Motor bir süre çalıştırılmadığında motor parçaları üzerindeki yağ tabakası, kullanılan yağın kalitesine de bağlı olacak şekilde süzülerek zeminde toplanır. Uzun zaman çalışmayan bir motorun gerekli seviyede yağlanması için bir süre bekleyip ondan sonra harekete geçilmelidir. Bununla ilgili yapılacak diğer şey de kaliteli yağın kullanılması ve dolayısıyla da yağın parçaların üzerinden kolayca süzülmemesidir. Yağın akışkanlığı viskozite şeklinde ifade edilir. Viskozitesi yüksek bir yağın akışkanlığı azdır, tam tersi viskozitesi düşük yağ ise parçalardan hızlı şekilde süzülen yağdır.
Motor teknolojisi ve dolayısıyla yağlama sistemleri günümüzde eskiye göre çok değişmiş bulunmaktadır. Örneğin 20 yıl önce piyasada bulunan yağlar -kaliteleri değişse de- çoğu motor tipine uygun iken artık aracın ülkesine, markasına ve modeline özel yağlar gerekli olabilmektedir. Motor yağları içeriğine göre üçe ayrılmaktadır:
• Mineral yağlar
• Yarı Sentetik Yağlar
• Sentetik Yağlar
Madeni yağlar, petrolün ham halinin damıtılması işleminin ardından elde edilen yağdır. Kalan yağın motorun ihtiyaçlarını karşılamak adına bazı eklemeler yapılmaktadır. Bu eklemelerden birisi, motordaki pislikleri temizlemeye yarayan deterjandır. Diğer bir ekleme de, daha önce bahsedilen viskozite konusunda yağın akışkanlığını azaltan katkı maddesidir. Mineral yağlara ayrıca aşınma önleyici katkı malzemeleri de eklenebilmektedir.
Sentetik motor yağları kimyasal metotlarla laboratuvar şartlarında elde edilen yağlardır. Yarı sentetik şeklinde ifade edilen yağlar ise mineral yağın sentetik yağ ile karıştırılması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bu tür yağların içinde yaklaşık %70 ila %80 mineral yağ, %20 ila %30 oranında sentetik yağ bulunmaktadır.
Motor yağlarının üzerinde hem harflerden hem de sayılardan oluşan bir kombinasyon görmüşsünüzdür (örneğin SAE 10W-40 veya SAE 50). Bu tanımlama yağın hangi hava durumunda kullanılacağını (yazlık-kışlık-dört mevsim) ve viskozitesinin ne kadar olduğu gibi bilgileri göstermektedir. Yağlar kullanım durumuna göre 2’ye ayrılmaktadır: tek viskozite ve çoklu vizkozite (multi viskozite). Tekli viskoziteli yağlarda tek bir sayı grubu bulunurken (SAE 40 gibi) çoklu viskoziteli yağlarda iki sayı gurubu (SAE 10W-40) bulunur. Birincide, sıcaklık ne olursa olsun yağ sabit bir viskozitede durur. Ancak ikincide motor soğukken ilk sayı grubu, sıcakken ikinci sayı grubu geçerli olur. Diğer bir deyişle, motor ısındıkça yağın içindeki kimyasallar devreye girerek viskoziteyi yükseltir ve böylece yağ bütün durumlar için kullanışlı hale gelir.
1. Sayı grubunun başından başlayacak olursak, “SAE” ifadesi Society of Automobile Engineers, yani Otomobil Mühendisleri Topluluğu’nun yaptığı sınıflandırmayı ifade edecek şekilde, sonraki iki haneli sayı (örneğin 10) viskoziteyi ifade ediyor. Viskozitenin, yağın akışkanlığı olduğunu daha önce belirtmiştik. En düşük viskozite 0 iken en yükseği ise 60’tır ve dereceler 5’er şekilde artmaktadır.
2. “W” harfi de yağın kışlık olduğunu (winter) temsil ediyor ve almayı düşündüğünüz yağda bu harfi görmediğinizde kışlık olmadığını anlarsınız. Motor soğuk iken yağın hızlı şekilde devri daim etmesi gerekir. Eğer viskozite yüksekse yağın motorun her yerine ulaşması daha yavaş ve zor olacaktır. Tam tersine sıcak bir motorda viskozitenin -yani akışkanlığın- çok düşük olması yine yağdan beklentinizin karşılanmamasına neden olacaktır.
3. Son kısımdaki iki haneli sayı ise (örneğin 40) yağın motor ısındıktan sonra alacağı viskozite değerini ifade etmektedir. Bu işlemi sağlayan ise yağın içindeki kimyasallardır.
Motor yağlarıyla ilgili dünyada birçok kuruluş olmakla birlikte otorite kabul edilen iki kuruluş olan Amerikan Petrol Enstitüsü (API: American Petroleum Institute) ve Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (ACEA: Association des Constructeurs Européens d’Automobiles) uzun yıllardır motor yağlarını çeşitli kriterlere göre sınıflandırarak kullanıcıya rehberlik etmektedir. Motor yağı ambalajlarının arka kısımlarında, ilgili yağın hangi tür motor tipine uygun olduğuna yönelik sınıflandırmaları görebilirsiniz.
Öncelikle iki kuruluşun sistemi birbirinden farklı. Amerikan Petrol Enstitüsü benzinli binek araçlar, kamyonet ve hafif kamyonlar için S harfini (Service: Hizmet); dizel/mazotlu ağır yük kamyonlar ve araçlar için ise C harfini (Commercial: Ticari) kullanmaktadır (örneğin SF). İlk harften sonraki kısım ise (örneğin F) ilgili yağın hangi model araçlar için kullanılacağını ifade etmektedir. Örneğin benzinli araçlar için A‘dan H’ye kadar olan yağ türleri en son 1996 yılında üretilen motorlar için kullanılabilirken sonraki modeller için kullanılamaz. J-P arası motor yağları ise mevcut bütün motorlar için kullanılabilir.
Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği ise benzinli araçlar için “A” harfini kullanırken, dizel/mazotlu hafif araçlar için “B” harfini kullanmakta ve son olarak ağır dizel/mazotlu araçlar için ise “C” harfini kullanmaktadır (örneğin B4-21). Bu sınıfların haricinde ikinci harf de gelmektedir ki (örneğin 4) bu da yağın performans seviyesini göstermektedir. 1 düşük performans seviyesi iken 5 yüksek performans seviyesini göstermektedir. Son olarak sayı grubunun (örneğin 21) temsil ettiği ise ilgili yağın hangi yıldan itibaren kullanılmaya başladığıdır.
Aracınıza uygun motor yağını öncelikle aracınızın kullanma talimatından ve servisinizdeki yetkililerden öğrenmeniz gerekir. Bunun haricinde, önde gelen yağ üreticileri motor yağı seçici tavsiyeler ve çeşitli sınıflandırmalar hazırlamaktadırlar. Yukarıda anlatılan talimatlara ve tavsiyelere göre motor yağınızı seçebilirsiniz.
• Yağınızı aracınızın yakıt sistemine uygun seçin,
• Hem yaz hem de kışın kullanmak adına dört mevsim yani çoklu viskozite yağ olmasına dikkat edin,
• Yağın aracınızın modeline uygun olduğundan emin olun,
• Yaşadığınız bölgenin sıcaklık durumuna göre yağ seçin (örneğin Adana ile Kars birbirinden farklılık gösterecektir
Alfa Otomotiv olarak aracınıza en uygun motor yağı sizin yerinize seçelim. Hemen Arayın.
